Książka First Idioms First! nie jest przewodnikiem po gramatyce angielskiej, ale pewne wskazówki podane w dodatkowych objaśnieniach z tyłu książki skłoniły niektórych czytelników do zwracania się do autora z prośbą o pełniejsze wyjaśnienie sprawy angielskich okresów (lub zdań) warunkowych.

A więc:

Zdaniem autora, mówienie o „pierwszym / drugim / trzecim okresie warunkowym”, „stopniu prawdopodobieństwa spełnienia warunku” itp. jest niepotrzebną mistyfikacją, ponieważ sprawę można wyjaśnić o wiele prościej.

W pierwszej kolejności trzeba zrozumieć, że w języku angielskim – zupełnie inaczej niż w polskim! – są dwa bezokoliczniki:

1. bezokolicznik „teraźniejszy”, np. eat, paint, make, see (jeść, malować, robić, widzieć) oraz

2. bezokolicznik „przeszły”, np. have eaten (dosłownie: „mieć jedzony”), have painted, have made, have seen (jeść, malować, robić, widzieć – ale uprzednio / w przeszłości).

[ Formy „ciągłe” – to be eating / to have been eating – są tylko odmianami dodającymi takie walory semantyczne (smaczki znaczeniowe), jak „być w trakcie”, „wielokrotnie” lub „trwało i trwało” ].

Polakowi niełatwo jest zrozumieć znaczenie bezokolicznika przeszłego. Bardzo dobry przykład użycia obu bezokoliczników został podany na stronie 118:

Jak widać, w obu przypadkach po stronie polskiej tłumaczenie jest identyczne. Jeśli Polak nigdy nic nie słyszał o istnieniu dwóch bezokolicznikach w języku angielskim (nawet w szkole, co się nagminnie zdarza!), to w ogóle nie będzie wiedział, o co tak naprawdę chodzi i będzie kombinował ze stopniami możliwości, stopniami prawdopodobieństwa itd.

Oto jeszcze jeden przykład użycia bezokolicznika przeszłego:

Podczas gdy Polak powie: „Powinieneś był odmówić!”, Anglik powie: You should have refused! (dosłownie: „Powinieneś odmówić w przeszłości”). W tym angielskim zdaniu have refused to bezokolicznik przeszły od czasownika refuse .

Przejdźmy teraz do zdań (lub „okresów”) warunkowych. W takich zdaniach bywają następujące kombinacje:

Obojętnie, którą kombinację wybierzemy, musimy pamiętać, że po słowie if (w znaczeniu „jeśli” – także po szeregu innych słów sugerujących jakiś warunek, np. when, before, until, once, unless) – czyli w tej „połowie” zdania, gdzie mamy warunek – w dzisiejszej angielszczyźnie normalnie nie używamy czasów ani trybów tworzonych za pomocą czasowników posiłkowych will lub would):

Każdy taki czas lub tryb „zakazany / niedozwolony” (w tej „połowie” zdania, gdzie mamy warunek: If …) ma swój stały zamiennik.

A więc:

Jak widać, tylko kombinacja (would + bezokolicznik przeszły) odnosi się do przeszłości („co by było, gdyby było, ale nie było” – czyli tzw. „gadanie austriackie”).

Proszę także zauważyć, że w dwóch ostatnich kombinacjach polska wersja jest identyczna. Dzieje się tak dlatego, że w języku polskim nie ma czegoś takiego, jak bezokolicznik przeszły.

Zamiast zawracać sobie głowę szukaniem właściwego numeru tego „conditional” (i jeszcze procentowo oceniać stopień prawdopodobieństwa spełnienia warunku itd.), lepiej robić to, co (podświadomie!) robią sami Anglosasi: skupiać się na czterech możliwych kombinacjach (will / would + bezokolicznik / bezokolicznik przeszły) – czyli na tym, czy w danej sytuacji [w tej „połowie” zdania, gdzie mamy warunek] mówimy o przeszłości, teraźniejszości czy przyszłości:

Naprawdę nic więcej nie trzeba wiedzieć. Trzeba tylko myśleć logicznie i mieć świadomość – z jednej strony czasu rzeczywistego (czy mówimy o przeszłości, teraźniejszości czy przyszłości) – a z drugiej strony istnienia owych czterech „klocków Lego”. W danej sytuacji tylko jeden „klocek” będzie pasował.

     ✹     

✹         ✹

Musimy także pamiętać, że jeśli słowa if i when tak naprawdę znaczą (np.) „wtedy, kiedy”, „kiedykolwiek”, „to, że” lub „w sytuacji, gdy” – czyli nie wprowadzają klasycznego warunku – to oczywiście nie mamy do czynienia ze zjawiskiem „zastępowania” jednego czasu drugim. Przykłady:

If he comes with Eve we always play longer.

(Jeśli przychodzi z Ewą, (to) zawsze gramy dłużej.)

= Wtedy, kiedy / W sytuacji, gdy przychodzi z Ewą, to zawsze gramy dłużej.

W tym zdaniu If he comes nie zastępuje If he will come.

He gets angry if I interrupt him.

(Złości się, jeżeli mu przerywam.)

= Złości się wtedy, kiedy mu przerywam.

W tym zdaniu if I interrupt nie zastępuje if I will interrupt.

If he insulted you it was because you annoyed him.

(To, że cię obraził, to dlatego, że go zdenerwowałeś.)

= Obraził cię, ponieważ go zdenerwowałeś.

W tym zdaniu If he insulted nie zastępuje If he would insult.

When you’ve seen one of these films, you’ve seen them all.

(W sytuacji, gdy widziało się jeden z tych filmów, widziało się wszystkie).

= Wszystkie te filmy są bardzo do siebie podobne / właściwie niczym się nie różnią.

W tym zdaniu When you have seen nie zastępuje When you will have seen.

If you want to leave, then say so.

(Jeśli chcesz wyjść, to powiedz.)

= W sytuacji, gdy chcesz wyjść, powiedz mi.

W tym zdaniu If you want nie zastępuje If you will want.

[ Ostatnia aktualizacja: 4 października 2013 r. ]

back to top /
z powrotem na górę strony